Fora in het kasteelpark te Nazareth
Beuk (Fagus sylvatica)
Tot 40 m hoge boom met overwegend gladde, grijze schors en koepelvormige kroon. Hoofdtakken talrijk, meestal opstijgend. Stamvoet doorgaans met wortellijsten.
Standplaats: groeit bij voorkeur op kalkrijke goed doorlatende humusrijke en voldoende vochtige bodem in heel Europa.
Normale stam
Beschadiging door zonnebrand
Beschadiging door bliksem
Blad: bladeren ovaal tot eirond tot 10cm land en 7cm breed, kort gesteeld 1-1,5cm – onduidelijke getande bladrand met punt en enigszins golvende rand en 5-8 paar zijnerven. Jonge bladeren zijn gewimperd en zijdeachtig behaard. Herfstkleur van bleekgeel naar bruingeel overgaand.
Lange, spitse knoppen
Zijknoppen liggen niet tegen de twijg aan
Bloemen: onopvallende mannelijke en vrouwelijke katjes aan dezelfde boom. Mannelijke katjes hangen aan een slap, 2 (5) cm lang steeltje aan de voet van jonge scheuren en bestaan uit een kwast- of bolvormig groepje van wel 20 bleekgele bloemen. Vrouwelijke katjes staan op een kort steeltje aan het einde van de jonge scheuren. Ze bestaan slechts uit een 4-delig, lichtgroene en behaarde bloembodem waarin 2 bloempjes zitten. Bloeitijd: mei
Vruchten: na de bloei vormen zich stekelige vruchtjes (notendopjes). De vruchten van een beuk bestaan uit een napje met 1 of 2 nootjes, de bekende eetbare beukennootjes. De beuk heeft pas vruchtjes op 40-60 jarige leeftijd, slechts om de 5-8 jaar, een zaadjaar
De beukennootjes leveren beukenolie (tijdens de twee wereldoorlogen verwerkt tot een soort margarine) en een zeer goed veevoer.
<--- Zaailing
De eerste blaadjes ---->
Typische gastheren van de beuk
Pruikzwam, zeldzaam in Vlaanderen (rode lijst) en genoemd naar het hoofddeksel van de rechters.
Parasitair en komt enkel voor op oudere bomen.
Porselijnzwam
Zeer glanzed
Half parasiet
Reuzenzwam
Vruchtlichamen kunnen een meter groot worden.
Deze luidt de dood van de boom in
Een ervaring van een bomenknuffelaar na een innige omstrengeling met een beuk: “Doordat ik energie heb uitgewisseld met een beuk ben ik meer verdraagzaam. Ik adviseer dit aan eenieder die de splinter in een andermans oog, maar niet de balk in eigen oog ziet”
Plataan (Platanus x hispanica)
De boom heeft een koepelvormige kroon met grote, gespreide takken aan een lange stam. De boomschors is glad, dun en grijsbruin. Door afschilferen ontstaan groenachtige of gele vlekken. De boom heeft bleekgroene twijgen, die later fors en bruin van kleur worden.
De boom wordt veel aangeplant voor schaduw en om de sierwaarde in stadsstraten en op pleinen. De boom kan de luchtvervuiling in de stad goed verdragen, evenals de beperkte beschikbare ruimte voor de wortels.
De knoppen zijn kegelvormig, roodbruin en hebben een grote voet die uitsteekt. Ze zijn 6-8 mm groot.
De plataan heeft vijflobbige bladeren, waarvan elke lob driehoekig is en een ruwe getande rand heeft. De bladkleur is aan de bovenzijde helder, glanzend groen en aan de onderzijde bleker. Het jonge blad en twijgen zijn dicht bezet met stervormige haren. Als de haren uitvallen kunnen deze soms allergische reacties, zoals jeuk en irritaties aan de slijmvliezen, veroorzaken.
De boom heeft bruine dopvruchten (nootjes) die in bolvormige groepjes staan. Deze hebben een doorsnede van 8 cm. In de winter blijven de bolletjes aan de boom zitten. De zaden verspreiden zich in de lente. Dit zaad is voorzien van gele haartjes die als parachute dienen.
Eenstijlige meidoorn (Crataegus monogyna)
Komt bijna overal in Europa zeer algemeen voor. De soort staat bekend als hegplant en als struik, soms als kleine boom.
De plant vertakt bij de grond: ze heeft een lage kroon. Vaak zijn er kruisende takken. De schors is aanvankelijk glad en bruin. Later wordt deze donkerder en is gebarsten tot ribbels. De twijgen zijn donkerrood of bruin. Ze hebben scherpe, 1-2,5 cm lange doorns
De bladeren hebben drie tot zeven lobben en grof dubbel getande randen. De bladsteel is circa 3,5 cm lang. Het blad is glanzend donkergroen van boven en donkerroze van onder. Aan de voet en in de oksels van de nerven zitten witte haartjes.
De bloemen zijn 0,8-1,5 cm breed. De komvormige kroonblaadjes overlappen elkaar gedeeltelijk. Er zijn meeldraden met paarse helmknoppen. Er is maar één stijl, vandaar de naam.
Vruchten
De plant heeft circa 1 cm grote appelachtige vruchten met één pit. Ze zijn eivormig. Rijpend verkleuren ze van groen tot donkerrood.
Haagbeuk (Carpinus betulus)
Tot 30 m hoge boom met een koepel tot piramidevormige kroon en knoestige stam. Schors glad en onregelmatig gegroefd. Takken bochtig en oprijzend.
Komt in het wild in heel wat bosbestanden voor. Hij geeft de voorkeur aan vochtige, voedselrijke en vaak kalkrijke bodems.
Bladeren donkergroen, eirond met dubbel fijn gezaagde rand (4-10 cm lang), opvallende nervatuur en enigszins scheve voet.
De zijnerven zijn aan de onderkant fijn behaard.
Alle zijnerven van de eerste orde zijn tot aan de bladrand ongedeeld.
Mannelijke katjes groengeel met roodachtige schubjes.
De plant bloeit in april en mei. Het stuifmeel wordt door de wind verspreid. De kale takken zijn grijsachtig. De bladen staan hieraan verspreid.
Vruchtjes met 3-lobbig omwindsel, waarbij de middelste lob duidelijk langer is dan de andere, in groepjes van 8-12 paren
Hazelaar (Corylus avellana)
Meestal grote meerstammige struik, maar kan ook op stam gesnoeid worden. De struik valt in de winter al op door de bloeiende katjes. Het is de eerste plantensoort uit onze wilde flora die in het jaar begint te bloeien. Soms zelfs al voor de jaarwisseling.
Verspreide bladstand, enkelvoudige bladeren, 7 tot 12 cm, rond tot omgekeerd eirond, aan de top kort toegespitst, aan de voet hartvormig. De onderzijde is bedekt met klierharen vooral langs de uitgesproken nerven. Bladsteel is 1 tot 2 cm lang met afstaande klierharen. De bladrand is dubbel gezaagd, tot vaak ondiep gelobd. Aan het eind van de bloeiperiode krijgt de Hazelaar pas zijn bladeren. Deze zijn omgekeerd eirond met een zwak hartvormige voet en eindigen in een spitse punt.
Schors is grijsbruin, glimmend, met kleine, gekrulde stroken afbladeren.
De twijgen zijn bleekbruin met typische, lange, stijve klierharen.
De knoppen zijn stomp, bruinrood met glimmende dakpansgewijs over elkaar liggende schubben
Bloei in januari - maart, voor het uitlopen van de bladeren. Vroegste inheemse houtachtige in bloei. De mannelijke katjes zijn geel met 2 tot 4 op een bruinviltig behaard, gemeenschappelijk steeltje in de bladoksels. De vrouwelijke bloeiwijze zit ingesloten in de knop, tijdens de bloei steken de draadvormige, rode stempels als een kwastje naar buiten.
Sommige mensen zijn gevoelig voor dat pollen en krijgen hooikoortsachtige verschijnselen als Hazelaarpollen hun neus- of oogslijmvliezen bereikt.
De hazelnoot, 1 tot 4 bij elkaar, ovaal en hardschalig. Elke noot is omgeven door een kruidachtig bekervormig omhulsel, bestaande uit twee schutbladen met diep ingesneden rand.
Hulst (Ilex aquifolium)
Het is de enige groenblijvende loofboom die van nature voorkomt in de Benelux.
De hulst komt voor in beuken- en eikenbossen: de boom verdraagt een zure grond en groeit traag.
De leerachtige bladeren van de hulst zijn getand en voorzien van stekels. Bij ouder worden vervagen de stekels en lijkt het een gave rand.
Rode bessen zijn giftig voor mensen.
De hulst is een tweehuizige plant; de mannelijke en de vrouwelijke bloem komen op verschillende planten voor. De bloeitijd loopt van mei tot in juni.
Boven mannelijke, onder vrouwelijke bloemen ---->
De hulst wordt door insecten bestoven.
Gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus)
De gewone esdoorn is een snelgroeiende boom die gemakkelijk nieuw terrein binnendringen en koloniseren. De door de wind verspreide zaden kunnen grote afstanden afleggen en ontkiemen gemakkelijk
De bast is aanvankelijk donkergrijs en glad, die nogal snel vierkantig barsten die later omkrullen bij de hoeken.
Bij oude bomen is de bast rossig bruin en grof afschilferend.
Dikke tegenoverstaande knoppen met bleekgroene knopschubben.
Zaailing --->
De bladeren zijn vijflobbig en handnervig, bovenaan donkergroen, onderaan blauw-groen tot grijsrood. De toegespitste lobben zijn ongelijk gekarteld. De bladeren verschijnen iets voor de bloemen.
Bij oudere bomen is het blad kleiner, minder diep ingesneden en heeft een kortere gele of roze steel.
De bloemen zijn geel-groen en ontstaan in hangende, aan de basis samengestelde trossen, in één tros kunnen mannelijke, vrouwelijke en steriele bloemen voorkomen.
De inktvlekkenzwam of esdoornvlekkenzwam (Rhytisma acerinum) is een schimmel die zwarte vlekken veroorzaakt op het esdoornblad. In de vlekken komen in het begin stromata, vlechtwerken van schimmeldraden, voor. Gedurende de zomer worden er vruchtlichamen (apothecia) gevormd, die op het afgevallen blad overwinteren. In het daaropvolgende voorjaar komen de ascosporen vrij. De kleverige ascosporen worden door de wind verspreid en infecteren gezonde bladeren. Ze kiemen op het blad en gaan door de huidmondjes het blad binnen. Er ontstaan geelachtige vlekken, die later door de vorming van apotheciën zwart verkleuren.
Gevleugelde vruchten, die twee aan twee bij elkaar zitten. De vleugels van de vruchten vormen een scherpe tot een rechte hoek, smaller aan de basis. Deze vruchten ontkiemen de volgende lente.
Lijsterbes (Sorbus aucuparia)
Bast zilverachtig grijs, later licht grijsbruin. Eerst glad, later met ondiep netwerk van dunne schubbige richels.
Knop lang eivormig, omgebogen top
Samengesteld blad. De bladeren zijn geveerd met negen tot zeventien deelblaadjes, die 2-6 cm lang zijn.
Naar de tot toe gekarteld. Onderkant grijs viltig.
Dichte bloeiwijze, viltige stelen, 10-15cm doorsnede.
De boom bloeit in mei en juni met 0,8-1 cm individuele bloemen.
Crèmewitte bloemen in veelbloemige tuilen.
06,6-1cm grote vruchten. Eerst geel, vervolgens oranje en in eindstadium scharkenrood.
De plant zorgt voor een goede voedselvoorziening voor vogels vanwege de lange periode met bessen. Verder trekken de bloemen in de zomer veel insecten en vooral wespen aan. Bovendien is de lijsterbes een zeer geschikte plek voor vogels om te broeden vanwege de dichte boomstructuur.
Gewone of Valse acacia (Robina pseudoacacia)
De gewone acacia is inheems in zuidoostelijk Noord-Amerika. Hij werd in de zeventiende eeuw in West-Europa ingevoerd als sierboom voor in tuinen en parken, met verwildering tot gevolg. Hij is nu algemeen ingeburgerd in Europa, maar niet inheems.
Meerstammigheid komt vaak voor. De takken zijn kaal en hebben scherpe stekels. Het wortelstelsel is breed en oppervlakkig en heeft ook een penwortel. Hierdoor staat de Robinia zeer stevig in de grond en verijdelt hij erosie op hellingen.
De wortels hebben wortelknolletjes met bacteriën waardoor stikstof in de grond wordt gebracht.
De knoppen zijn zeer klein en moeilijk zichtbaar. Voor de bladval zitten ze verborgen in de bladsteel en het bladmerk vormt in de winter een soort deksel voor de knop.
Leuk weetje:
Het Zuid Afrikaans volkslied "My Sarie Marais" verwijst naar de Robinia.
"O bring my t'rug na die ou Transvaal, Daar waar my Sarie woon. Daar onder in die mielies. By die groen doringboom, Daar woon my Sarie Marais.
De bast bij jonge bomen diepbruin en glad, al spoedig met groeven en richels. Oude bomen, grijs met vlechtwerk van dikke, brede richtels.
De stam van de Robinia heeft diepe groeven.
Verspreide bladstand, samengesteld, oneven geveerd blad, 10-30cm lang, met 9 tot 25 deelblaadjes. Deze deelblaadjes zijn bijna of geheel tegenoverstaand; 2-5 cm lang, elliptisch of eirond, geelgroen, bovenaan kaal, onderaan iets behaard maar later kaal. Ze zijn kortgesteeld of bijna zittend en gaafrandig en een klein beetje ingesneden aan de top. De twee steunblaadjes zijn omgevormd tot doornen.
De boom bloeit in mei, juni en juli, tijdens of vlak na het ontvouwen van de bladen. De bloemen zijn wit en vormen 10 tot 20 cm lange, sterk geurende trossen. De bloemen zijn kort gesteeld, de kroon is 1,5-2 cm lang. Het bovenste kroonblad heeft een gele vlek aan de basis. De nectar kan 35 tot 59% suiker bevatten waardoor de boom veel bijen lokt.
In het najaar blijven 5 tot 15 cm lange kale peulen met zaden aan de boom hangen. De kleine, harde zaden kunnen tot 30 jaar later nog kiemen.
Ruwe berk (Betela pendula)
Verspreid voor over het noordelijk halfrond. De ruwe berk en de zachte berk (Betula pubescens) zijn spontaan met elkaar gaan hybridekruisen, hierdoor is het moeilijk om zuivere soorten te vinden. De ruwe berk komt het meeste voor en is in West-Europa te vinden.
Kroon: onregelmatig ovaal tot langwerpig; variabele losse open kroon. Bovenste takken hangen naar beneden.
De ruwe berk is een pioniersboom. Groepjes berken verschijnen vaak op braakliggend terrein, waarna ze later verdrongen worden door grotere, langzamer groeiende soorten.
Schors in het begin glimmend roodbruin, later rozeachtig wit met brede bleekgrijze banden. Uiteindelijk wit met grote, zwarte ruiten. Aan de voet zwarte diep gegroefde knobbelige platen.
Knoppen zijn paarsbruin, slank eivormig en onbehaard
Bladeren ruitvormig 3 tot 6 cm lang, eivormig, aan de voet wigvormig, aan de top lang toegespitst. Dofgroen van kleur en kaal. De bladrand is grof dubbel gezaagd, de bladsteel is vrij lang (2 tot 3 cm) en dun.
6 paar nerven naar uitstekende spitse tanden.
Bladsteel smal en kaal
Mannelijke katjes ongesteeld, op het uiteinde van de twijgen, geel, 3 cm lang. Vrouwelijke katjes zitten op een vertakte steel en zijn rechtopstaand, groen.
De vruchtkatjes zijn 2 tot 3 cm lang en hangend aan een 1 cm lang steeltje, eerst groen van kleur, daarna bruin. Bij rijpheid valt het katje uiteen in de schutblaadjes en de gevleugelde
Tamme kastanje (Castanea sativa)
Algemeen in heel Europa. Oorspronkelijk afkomstig uit het Middellands Zeegebied.
Later naar onze streken overgebracht wegens de eetbare noten.
Bast in het begin paarsachtig grijs en glad. In een later stadium zilverkleurig grijs, glad en verticale barsten. Oudere bomen grijze of bruine ast met diepe groeven. In een latere fase donker bruin met duidelijk hoekige spiralen.
De twijgen zijn roodbruin. Op de twijgdoorsnede is het merg kantig in omtrek.
De knoppen zijn eivormig met twee knopschubben en fijn behaard.
Verspreide bladstand, langwerpig tot lancetvormig, 3 tot 6 cm breed en 10 tot 20 cm lang. De top is spits, de voet wigvormig of afgerond, scherp en enkelvoudig getande rand. De bovenzijde is donkergroen en glanzend, onderzijde lichtgroen. Veernervig, de zijnerven lopen duidelijk evenwijdig. De bladsteel is kort.
Bloemen in crèmekleurige, katjesachtige, omhooggerichte trossen. De mannelijke bloemen bestaan uit meeldraden, de vrouwelijke uit een rozetje van groene stekels met 7-9 stijlen.
Bloei in juni-juli, in het begin van de zomer als hij al volledig in blad staat. Okselstandige, 10 tot 20 cm lange katjes, witachtig-geel, rechtopstaand, in bundels bij elkaar, overwegend bezet met mannelijke bloemen, alleen onderaan bevinden zich 1 tot 3 vrouwelijke bloemen.
Na het uitlopen van de bladeren verschijnen de hoofdjesjachtige mannelijke bloemen die als een parelsnoer aan rechtopstaande, lange katjes zitten. De vrouwelijke bloemen bevinden zich aan de basis van de katjes, omgeven door een groene, schubachtig bebladerde vruchtbeker. Kevertjes, vliegen en bijen zijn de bestuivers van de tamme kastanje. Van de mannelijke bloemen gaat een geur uit die kevers aanlokt, en op de stempel bevindt zich een zoetsmakend druppeltje nectar.
Na de bloei vormen zich vruchten met een omhulsel van uitstaande stekels.
Aan de rijpe vrucht blijft vaak de mannelijke, aarvormige bloeiwijze zitten. De vruchten zijn leerachtige, glanzend bruine noten. Meestal zitten er drie bijeen in een geelbruine, gestekelde, vrij grote vruchtbeker (cupola). Deze openen zich met 4 kleppen. De stekels zijn een soort afweerwapen tegen de voortijdige aanval door vogels en eekhoorns. Rijp in oktober.
